«ارخ چیخارتماق»

«ارخ آریتماق»

یاز باشلانان گونلری کندلرده آران داغ اولماغینا باغلی مختلف گونلرده یونجا چیمن و شام سووراماق اوچون ارخ ایشله‌ییب یوخسا قاباق ایللرده ایشله‌نمیش ارخی آریتلاردیلار!

بیرینجی یول بیر یئره ارخ آپارماغا «ارخ چیخارتماق» و اولان ارخی یئنی‌دن یئتیشیب قیش-پاییزی اوچوخلادیغینی دوزلتمه‌گه «ارخ آریتماق» دئیردیلر!

ارخی کند اهلی بیرلیکده ایشلردیلر و نئچه نفره خاص اولان ارخی اولار اؤزلری ایشلردیلر !

چوخلو ارخی گتیریب بیر یئرده بؤیوک بیر «گؤل چکیب» و سویو اورا ییغیب سونرا سو نوبه‌سی اولان گؤلون گؤزون آچیب اؤز یئرین و ... سوواراردی!

نوبه آغچا یوخسا چرک حسابی اولاردی! مثلا بو گون باتاندان صابا گون باتانا! یوخسا «قارا کؤلگه ساللاناندان صابا قارا کؤلگه ساللانانا قدر»!

بیر چرک یوخسا آغچا نئچه نفرین اولسایدی، اولاردا او بیر گونو اؤز آرالاریندا بؤلردیلر!

سو سوواران وریان دییشمک اوچون چوخلو سو اوسته قالاردی و یا وریانلاری دوزوب گلیب ائوه! وقتینده گئدیب وریانلاری دییشردی!

وریان دوزمک سویو نئچه وریان آراسیندا بؤلمک ایدی

سایت ایل شاهسون 

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید 

اینستاگرام ایل شاهسون     تلگرام ایل شاهسون      سایت ایل شاهسون    تماس با ما      

گولوم ....

سن داریخاندا

گونش داریخیر

بولوتلار آغلیر.

سن داریخاندا...

آی گئجه لردن کوسور.

اولدوزلار گوزدن ایتیر.

قارنلیق گئجه.

منی قورخودور.

سن داریخاندا ...

شاعیر گونلومده.

سوزلر غریب قالیر

اینجه خیاللار .

گوزل خاطیره لر.

بیر بوجاقدا قالانیب.

توز توتورلار.

.....................

..............

سن داریخما گولوم

سن داریخسان

حیات سانکی سون بولور.

(کاتب اوغلو)

پل کوسه لر

پل کوسه لر مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان میاندوآب، روستای کوسه لر واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۴۰۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پل کوسه لر

کشور: ایران

استان:

استان آذربایجان غربی

شهرستان:شهرستان میاندوآب

اطلاعات اثر

کاربری:پل

دیرینگی:دوره قاجار

دورهٔ ساخت اثر:دوره قاجار

اطلاعات ثبتی:

شمارهٔ ثبت:۶۴۰۲

تاریخ ثبت ملی:۷ مهر ۱۳۸۱

شانلی شرف شهرت منیم ائلیمده

شیرین باللی تاتلی یاساق دیلیمده

ایگید سایاق بوغولوبدی سئلیمده

آجی زَهر دیلیمیزده نار اولسون

ایسته میین درده گیریفتار اولسون

آخسین بولاقلارین سرین سولاری

دولو اولسون خان نه نه نی چووالی

اوچماسین ائلیمین دایاق دوواری

اوجا ائلیم اوجالارا تای اولسون

ایسته مه ین درده گیریفتار اولسون

بیر گون اولار بیز بیربیره چاتاریق

آیریلیقین تام داشینی آتاریق

جانی جانا قانی قانا قاتاریق

بیزی آییرانین گونو تار اولسون

ایسته میین درده گرفتار اولسون

وطن اوچون گئری قالماز آیاغیم

وطن جانم وطن روحوم ٬ دایاغیم

بو وطن عشقینه چوخدور ماراغیم

وطنی سئومه یه ن کسه عار اولسون

ایسته میه ن درده گیریفتار اولسون

گروه بزرگی از طوایف ترک ایران ، مشتمل بر چندین ایل و طایفه ، ساکن در استان‌های اردبیل ، آذربایجان شرقی ، زنجان ، قزوین ، مرکزی ، قم ، تهران وفارس .

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، نام شاهسون‌های اردبیل و آذربایجان به السون تغییر یافت . شاهسون‌های فارس بیش از یک قرن است که دیگر به این نام خوانده نمی‌شوند . شاهسون های زنجان و قزوین در اصل از افشارها و اینانلوها بودند . گروه‌هایی از شاهسون های اینانلو در برخی نواحی جنب غربی استان تهران ، ازجمله اطراف شهریار و اشتهارد ، ساکن شده‌اند و شاهسون‌های ساوه و قم از بغدادی‌ها هستند . این گروه در گذشته تا حوالی جنوب ناحیة تهران پیش می آمدند . جمعیت شاهسون‌های اردبیل و آذربایجان شرقی بالغ بر 4,587 خانوار است . سردسیر آنان غالباً در کوه‌های سبلان و بزغوش و تالش و برخی مناطق میان اردبیل و مشکین شهر و گرمسیرشان در دشت مغان است . بسیاری از شاهسون ها طی دو قرن اخیر یک جا نشین شده‌اند . دشت مغان پیش از شاهسون‌ها ، محل استقرار چادرنشینان شقاقی بود . دولت روسیه پس از اشغال بخش بزرگی از دشت مغان ، محدودیت‌های فراوانی برای کوچک سالیانة شاهسون‌ها ایجاد کرد . خوانین شاهسون از دوستداران محمدعلی شاه بودند ودر بسیرای از جنگ‌ها علیه مشروطیت و مشروطه خواهان آذربایجان وگیلان شرکت داشتند . شاهسون‌های زنجام مشتمل بر طوایف فشار و اینانلو و قورت بیگلو و بدرلو ، و توحیدلو و کورحسن لو و تقریباً همگی در بخشی از حوزه علیای رودخانه قزل اوزن و جنوب و شرق استان زنجان یک جانشین شده‌اند . دهستان سهرورد از مراکز عمده این مرم است . سردسیر آنان تا عهد قاجاریه در شمال سلطانیه و بخشی از کوهستان طارم بود ، اما توسعه یک جانشینی و تصرف اراضی به دست روستاییان مانع از کوچ سالیانه آنان شد . جهان شاه خان امیر افشار از سرکردگان سرشناس این مردم در نیمه اول قرن 14ق ، از جمله بزرگترین ملاکان ایران بود . شاهسون‌های اینالو در شرق زنان و جنوب قزوین سکونت دارند . بزرگترین طوایف اینانلو عبارت اند از نیگه جک ، آق ساق لو و وکبر . سردسیر آنان در بخشی از ابهررود و دودانگه ضیاء آباد و گرمسیرشان تا اشتهارد و حوالی شهریار امتداد داشته است . محمد حسن خان ظفرنظام ، راهزن معروف اطراف قزوین در سال‌های آخر سلطنت احمدشاه ، از سرکردگان این مردم بود . شاهسون‌های بغدادی که اگروه اصلی ترکان ساوه را تشکیل می‌دهند از دو دستة بزرگ لک و آرخلو ترکیب یافته و هر کددام به چندین طایفه و تیره تقسیم شده‌اند که مشهورترین آن‌ها عبارت‌اند از احمدلو ، حسین‌لو ، حسن لو ، دولت‌وند ، سلدوز ، قراقویونلو ، کوسه لر و یاریجان لو . مسیر حرکت گرمسیری آنان از ساوه و زرند تا حوالی شهریار و جنوب ناحیة تهران و سردسیرشان از خلجستان قم و فراهان تا حوالی استانهای زنجان و همدان بوده است . این مردم در بعضی از سال‌ها برای تامین علوفه چهارپایان خود تا حوالی کرمانشاه پیش می‌رفتند . تقریباً همة شاهسون‌های بغدادی یک جا نشین شده‌اند و تعداد چادرنشینان آنان به 72 خانوار کاهش یافته است . اتحادیه شاهسون‌‌های فارس از چندین گروه چادرنشین ترک تشکیل می‌شد که بزرگ‌ترین آن‌ها طایفة اینانلو بود . سردسیر این مردم در رامجرد و مرودشت وگرمسیرشان در نواحی جهرم ، داراب و فسا بود . شاهسون‌های فارس به اتفاق طوایف باصری ، بهارلو ، عرب و نفر ، در ثلث اول سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ، اتحادیة ایلی خمسة فارس را تشکیل دادند . غلام رضاخان آصف‌الدولة شاهسون ، حاکم خراسان در آغاز مشروطیت ، از بزرگان این طایفه بود

منبع اولین سایت ایل شاهسون

شناخت ایل شاهسون 

برای شناخت بیشتر اداب و رسوم این ایل بزرگ وغیور با ما همراه باشید امید است بتوان با حفظ فرهنگ ها وسنت ها تجدید خاطراتی کرد با گذشته 

شاهسَوَن (به لهجهٔ ترکی اِلسَوَنی: شَسَوَن یا شَهسَوَن)، نام تعدادی گروه ایلی از مردم آذربایجان است که در بخش‌هایی از شمال غرب ایران بویژه دشت مغان و ارومیه و اردبیل و نواحی خرقان و خمسه، واقع در میان زنجان و تهران به سر می‌برند. شواهد موجود بیانگر آن است که  اگر نه همه، دست کم تعدادی از این گروه‌ها از دشت مغان به خرقان و خمسه کوچیده‌اند.(که البته نباید این گروه را با اتحادیه ایل خمسه فارس اشتباه گرفت). شیوه زندگی و بسیاری از ویژگی‌های فرهنگی -علی الخصوص آلاچیق‌های نیم کره‌ای- آن‌ها را از سایر گروه‌های ایلی ایران حتی ایلات خرقان و خمسه متمایز می‌سازد. پاره‌ای از این ویژگی‌ها را که منشاء ترکی دارند می‌توان در میان سایر ایلات ترک زبان ایران مشاهده کرد. گو اینکه برخی طوایف شاهسون خاستگاه ترکی ندارند و توانسته‌اند پاره‌ای از ویژگی‌های متمایز شان را حفظ نمایند.

عنوان شاهسون به فارسی به معنی شاه دوست است. این عنوان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایل سون یا دوستدار مردم تغییر نام یافت. اسکندر بیگ ترکمان مورخ معروف عصر صفوی استعمال کلمه "شاهی سیون" را ضمن وقایع فتح عراق در دوره شاه اسماعیل اول و همچنین بیان وقایع زمان شاه طهماسب به کار برده‌است. اما اصطلاح سیاسی این شعار زمانی اهمیت پیدا کرد که به طرفداران شاه اسماعیل دوم اطلاق شد و این در حالی بود که بر سر جانشینی شاه طهماسب بین جانشینان او اختلاف افتاد و در این میان دختر طهماسب به نام پریخان خانم که سیاستمدار مقتدری بود به طرفداری از اسماعیل میرزا خود را شاهی سون اعلام نمود.

امروزه شاهسون‌ها علاوه بر مناطق گسترده‌ای از کشور ایران در دیگر کشورهای همسایه از جمله جمهوری آذربایجان، عراق، ترکیه، افغانستان وکشمیر نیز سکونت دارند.